İş Görüşmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Video metnini aşağıda bulabilirsiniz.

---

CV’ne bayıldık, ama bakalım iş görüşmesini geçebilecek misin?

4 yıllık naçizane kariyerimde 40’a yakın iş görüşmesine gitme fırsatım oldu ve her iş görüşmesi bana birbirinden farklı ve muazzam şeyler kattı. Bu videoda ise istediğim şey size bu tecrübelerden biraz olsun bahsetmek.

Elbette öyle klasik web sitelerindeki klasik tavsiyeler gibi, işte göz teması kurun, kendinize güvenin, yok bilmem sabah kahvaltı yapın, akşam iyi uyuyun, altınıza yapmayın…

Altınıza yapmayın gibi bir tavsiye görmedim aslında… Şu anda aklıma geldi, bence verilmesi gereken tavsiyelerden bir tanesi. Gayet mühim, ama geyiği bir tarafa bırakalım, dediğim gibi, bu tarz klasik şeylerden değil şahsi tecrübelerimden faydalanmak istiyorum, sizi de faydalandırmak istiyorum. Faydalandırmak bir kelime ise tabi 🙂

İş Görüşmesi Taktikleri

Öncelikle odaklanmanız gereken ilk şey bir iş görüşme sürecine veya iş arayışına çıktıysanız süreçlerin ve kişilerin mükemmel olmadığının farkına varmak. İlk yapmanız gereken şey bu.

Ne demek istiyorum?

Kişilerin mükemmeliyetinden kastım şu; işlerini yapma konusundaki mükemmeliyetleri yani yetenekleri veya çabaları. Elbette bütün IK’lar yada sizi işe alacak müdürler elinden geldiğince iyi bir elemanı, uyumlu bir elemanı almaya çalışacaklar fakat gerek iç faktörler gerek dış faktörler yüzünden her zaman bazen ise genelde pozisyon için en uygun elemanı alamıyor olabilirler, alamayacaklar.

Aynı şey iş görüşme süreçleri için de geçerli. Mesela bir haftada döneceğim dediklerinde her zaman bir haftada dönemeyecekler. Şöyle şöyle şöyle yapacağız, süreç şöyle ilerleyecek dediklerinde her zaman süreç o şekilde ilerlemeyecek. Demek istediğim şu, süreçlerde ve kişilerde her zaman pürüzler ortaya çıkacak ve siz eğer benim ilk görüşmelere gittiğim zamandaki halim gibi her şeyin takır takır işleyeceğini düşünürseniz büyük hayal kırıklığına uğrarsınız.

İş arama süreci çok uzun bir süreç, bazıları bir hafta, bazılar aylarca, bazı insanlar yıllarca iş arıyor. Önemli olan şeylerden biri motivasyonunuzu bu süreç boyunca koruyabilmek. Eğer süreçlerin ve kişilerin her zaman doğru işlemeyeceğini her zaman pürüzsüz gitmeyeceğini kabullenirseniz motivasyonunuzu koruyabilmek açısından en iyi adımı atmış olursunuz. Bence dikkat etmeniz gereken en önemli madde bu.

Şirketi Enine Boyuna Araştırın

Üniversiteden mezun olduktan sonra ilk görüşmelerimde yaptığım en büyük hatalardan biri şirketi araştırmamaktı. Şöyle, şirketin sitesinde girerdim, hmm ayakkabı mı satıyorlarmış, okey ayakkabı satıyor. Görüşmeye giderdim, kendimden bahsetmemi isterlerdi, CV’mi anlatırdım, kendimi anlatırdım, sonra 1-2 görüşmede şu soru geldi.

Bir tarafta IK oturuyor diğer tarafta, işte gelecek müdürüm oturuyor, şunu sordular.

“Eee Burag biz seni tanıdık. Şirket hakkında ne düşünüyorsun? gelmeden araştırmışsındır.”

Ben de birkaç saniye bekledim…

“Yok araştırmadım, biraz bahsedebilir misiniz bana şirketten?” dedim ve ikisinin de suratındaki gülümsemenin birden kayboluşunu gördüm. Bundan sonra bir daha yaptım bu hatayı ve ikincide ders aldım, gitmeden önce şirketi enine boyunca araştırın.

Ne iş yapıyor? Ne satıyor? Piyasadaki payı, yeri, kaç merkezi var, müdürü kim, Fransız merkezli mi… Bunların hepsini birkaç saatinizi ayırıp araştırın, kesinlikle sorduklarında şirketi araştırmış olmanız hevesli ve ilgili olduğunuzu gösterecek ve sizin için bir artı olacak.

Ben ikinci hatamda anladım, siz lütfen bunu izledikten sonra bu hataya hiç düşmeyin.

---

Aynı şekilde şirketi araştırmaktan öte şirkette çalışan kişiler de araştırmalısınız. Mesela sizi iş görüşmesine çağırmadan önce bir mail gelecek, IK’da şu şu şu hanım ile departman müdürünüz Ahmet bey ile görüşmeniz var şu tarihte. Gitmeden önce açın LinkedIn’i hesaplarına bakın kariyerlerine bakın gireceğiniz pozisyondaki departmandaki insanların CV’lerine tek tek bakın ve bunun güzel yanlarından biri baktıktan sonra o kişilere bildirim gitmesi ve sizin baktığınızı ilgilendiğinizi görmeleri.

Şöyle bir şey olmuştu; toplantıya gitmeden önce pozisyon ile ilgili araştırma yapıyordum, başvurduğum şirkette çalışanların kimler olduğunu araştırıyordum. Sonra birisinin CV’sine bakarken benim başvurduğum pozisyondan yeni ayrıldığını gördüm. LinkedIn’den ekledim kendisini ve yazdım.

“Nasıl bir şirket, nasıl bir pozisyon? Ben toplantıya gideceğim bana biraz bahseder misin?”

O da ufak tefek tüyolar verdi.

Toplantıya gittiğimde, müdür ve IK ile görüşüyordum, müdür dedi ki,

Yüzünden bir gülümseme ile tabi,

“Ayşe’yi eklemişsin LinkedIn’de konuşmuşsunuz”

Gülümseyerek böyle benim konuyla ilgili olmamın, araştırmamın ne kadar da hoşuna gittiğini kesinlikle bana yansıttı.

O yüzden şirketi araştırmak, insanları araştırmak ilgili ve hevesli olduğunu göstermek gerçekten önemli.

Şuraya bağlayacağım…

İş Görüşmesine Giderken…

Eğer iş görüşmesine çağırılıyorsanız, çağrılma nedeninizin bir kaç tane opsiyonu vardır.

1- CV’niz pozisyona tutuyor ve sizle tanışmak istiyorlar.

2- CV’niz pozisyonun birazcık altında ama yine de sizinle tanışmak istiyorlar.

3- CV’niz pozisyonun biraz üstünde ve yine de sizinle tanışmak istiyorlar.

Bu 3 durumda da yine gidip CV’nizdeki yeterlilikleri anlatmanız CV’nizde yaptığınız şeyler karşı tarafa anlatabilme yeteneğiniz ve kanıtlamanız önemli. Ama ikinci bir şey ise, CV’deki her şeyden bağımsız bir şekilde nasıl bir insan olduğunuz ve onları onların pozisyon için yada beraber çalışma arkadaşı ararken nasıl bir insan aradıklarının önemi.

İş Görüşmesinde Aranan Özellikler

Uyumlu bir insan olmak, çalışkan bir insan olmak, öğrenmeye aç, hevesli, kendini geliştirmeye aç biri olmak bu 5’i aranan özellikleri başını çekiyor. Her pozisyon için değil, her şirket için değil ama 90%’ı için böyle olduğunu söyleyebiliyorum. Bu yüzden bir iş görüşmesinde gittiğinde CV’niz çok önemli CV’nizi anlatabilmeniz çok önemli ama bu 5 özelliğe sahip olduğunuzu göstermek de bunlar kadar önemli.

Sadece diğer rakipler ile iş görüşmesinde gelen diğer insanlar ile CV’niz üzerinden değil bu özellikleriniz üzerinden de yarışmanız gerekiyor.

O yüzden çalışkan olduğunuzu, samimim bir insan olduğunuzu, öğrenmeye aç, hevesli, şirketle ve pozisyon ile ilgili bir insan olduğunuzu kesinlikle iş görüşmesinde yansıtmanız gerekiyor.

Bu kadar basit aslında.

İş Görüşmesi Sorusu

Şöyle bir şey ile karşılaşacaksınız bazen iş görüşmelerinde.

“Peki Burag Bey, şu pozisyon hakkında ne düşünürünüz?”

Bu soru ile ilk karşılaştığımda ne demek istediklerini çok anlamamıştım, ikincide anladım bunda da 🙂

Şu demek:

İki tane opsiyon var…

1- Şimdiki pozisyona sizi beğendik, sizi kişi olarak da, insan olarak da beğendik o yüzden alternatif bir pozisyonu da konuşmak isteriz sizin ile.

2- İkincisi daha sık oluyor. Bu pozisyona ne yazık ki tutmuyorsunuz, uygun değilsiniz ama biz sizi çok beğendik bu bahsettiğim 5 özelliğe veya daha fazlasına sahipsiniz o yüzden sizle çalışmak isteriz. Peki bu pozisyon hakkında ne düşünürsünüz?

Genelde ikincisi oluyor, benim 2-3 görüşmemde bu soruya denk geldim ama ben çok dik kafalı ve güya “ne istediğini bilen” biri olduğum için bu soruyu sorduklarında…

“Hayır ilgilenmiyorum, ben başvurduğum pozisyonu istiyorum” tarzı bir cevap verdim ve hepsinden negatif dönüş aldım. Ne kadar da beni sevmiş olsalar da alternatif teklife sıcak bakmamam o alternatif pozisyon konusunda ilerlememi yada başka bir görüşme ayarlamalarının önüne geçti.

Siz ne yapabilirsiniz?

Benim tavsiyem bu hatalarımdan sonra… Evet neden olmasın! İlgileniyorum, çok bilmiyorum ama ilgilenirim biraz anlatabilir misiniz, bir görüşme daha ayarlayabilir misiniz, ben biraz araştırayım ama kesinlikle o pozisyonu da düşünebilirim, neden olmasın? gibi şeyler diyebilirsiniz çünkü bu tarz şeylerin nasıl kapılar açacağını bilemezsiniz size.

Belki çok bayılacağınız bir departmanda, üzerine kariyer yapacağınız bir pozisyonda size fırsat sunuyorlar. Lütfen size bu soru geldiğinde “bu pozisyon hakkında ne düşünüyorsunuz?” ılımlı bakın.

İş Görüşmesi Dönüş Süresi

Her görüşmenin sonunda muhtemelen size diyecekler ki “Burag bey bir hafta içinde size dönüş yapacağız olumlu veya olumsuz.”

Peki bir hafta geçti diyelim, sekiz gün oldu, on gün oldu, dönüş yapmadılar.

Ne yapacaksınız?

Öncelikle videonun başında bahsettiğim birini maddeyi hatırlayacaksınız.

Kişiler ve süreçler kesinlikle mükemmel olmayacak!

7 Gün dediklerinde 7 günde dönmeyecekler genelde.

Peki neden dönmüyorlar biliyor musunuz?

Bunun için de birkaç tane opsiyon var. En klasiğinden bahsetmek istiyorum size.

Diyelim ki pozisyon için üç kişiyi beğendiler.

Siz ikincisiniz ve gidip onlar birinci kişiye tekliflerini sundu. Mehmet beye gittiler sizi çok beğendik teklifimiz şu. Mehmet de dedi ki “tamam ben düşüneceğim bana biraz zaman verin“.

5. Günde ulaştılar 3 gün daha ekledik ne oldu 8. Size halen dönmediler, Mehmet’den cevap bekliyorlar ama Mehmet’den cevap beklerken ikinci ( siz ) veya üçüncü kişiye negatif dönerlerse Mehmet de teklifi kabul etmez ise ellerinde aday kalmaz.

Onlar ne yapıyor, bu beğendikleri diğer kişileri ceplerinde tutmak için negatif dönüş yapmıyorlar ve Mehmet’den cevap gelmesini bekliyorlar. O nedenle 7 gün dedilerse 10 günü 15 günü bulabilir ve 1. kişiden olumlu cevap alana kadar size dönüş yapmazlar.

Oldu ki birinci kişide bir sıkıntı oldu, teklifi beğenmedi, son anda manyak çıktı, ikinci kişiye dönerler o zaman. Belki de siz olursunuz ikinci kişi. “Burag bey size çok bayıldık, birinci adayımız sizdiniz, kusura bakmayın geç kaldık, teklifimiz bu” gibi size dönüş yaparlar ama bu nadir olarak gerçekleşir. Benim tespitlerime göre genelde birinci kişi ile anlaşıyorlar.

7 Günde dönmemelerini diğer bir nedeni ise umursamaz olmalar, takmamaları ve süreci mükemmel yönetemeyecek olmaları.

İş Görüşmesi Yetenekleri

Kazanmanız gereken diğer bir yetenek ise, zamanla ve pratikle oluyor, CV’nizdeki şeyleri anlatabilme yeteneği, bunu kazanmalısınız. Mesela ben ilk iş görüşmesine gittiğimde tek tek çalıştığım pozisyonlar soruyorlardı. Çalıştığım pozisyonları anlatırken kafamda bir hikaye veya strateji yoktu ve aklıma gelen şeyler söylüyordum bu tabi bütünleşik bir yapı oluşturmamın önüne geçiyordu.

Bir süre sonra 10. görüşme 20. görüşme derken, CV’mi öyle bir anlatmaya başladım ki, hikayelendirmeye başladım, belirli yerlerde yapacağım espriler bile belliydi. Hatta esprilere gülmezlerse bir sonraki görüşmede kaldırıyordum veya alternatif bir şaka yapıyordum.

Öyle bir hikayeleştirmiştim ki insanların hoşuna gidiyordu, böyle bir sohbete dönüyordu tek taraflı bir sorgulama yerine.

Hikayeleştirmelisiniz, CV’nizi anlatabilmelisiniz ama bu noktada bir çukura düşüyorsunuz, ben düşmüştüm.

İnsanları boğmayın, baymayın…

Öyle bir anlatıyordum ki, bir görüşmemde fark ettim ki 45 dakika konuşmuşum.

Kendinden bahset dedi ve 45 dakika konuşmuşum… Ne kadar hikayeleştirsem, şakalar espriler yapsam da kimse birinin oturup 45 dakika kendini anlatmasını ve övmesini istemez.

Bir süre sonra kendini anlatırken ister istemez övmeye veya abartmaya başlıyorsunuz. 45 dakika tabi karşı taraftaki öldürüyor. Bu limitlerin farkına varmanız gerekiyor, karşı tarafa da söz hakkı tanımanız, ondan da arada sırada soru almanız ve “ben şunu yaptım, bunu yaptım, süperim, yeteneklerim bu” diye 7/24 bombalamamanız gerekiyor.

Tabi bunun dışında kendinizi anlatabilmeyi pratik yapıp öğrenin.

Karşınızdakilere Ilımlı Yaklaşın

Diğer verebileceğim bir tavsiye, siz yapmazsınız diye umuyorum, ben yapıyordum…

Görüşmede eğer üstleriniz var ise mesela departman müdürünüz, onunla sidik yarıştırmayın.

Ben yapıyordum, mesela yeteneklerimi soruyordu teknik bilgisi olduğunu için de IK’dan öte bir şekilde sorgulayabiliyordu ve spesifik bir şey sorduğunda üzerine bir cevap verdiğimde “yok o öyle değil gibi bir laf ettiğinde” ben sidik yarıştırmaya giriyordum. “O öyle olmaz, bilmiyorsun” diye lafa giriyordum ve gerçekten de negatif tepkiler alıyordum. O anda yansıtmıyorlar, “ne diyorsun sen” falan demeyecekler ve içlerine atacaklar.

Size eve döndüğünüzde görüşme mükemmel geçti diyeceksiniz ama o kadar da mükemmel geçmemiş, onların bakış açısında karşılarında kibirlik veya meydan okumak isteyen bir insan görecekler, bu da kesinlikle negatif etkileyecek. Görüşmelerde hem IK’ya hem müdüre hem CEO ne varsa artık karşınızdakilere ılımlı yaklaşım.

Klasik İş Görüşmesi Soruları

Bir de, klişe sorular var iş görüşmesinde sorulan. İnternette hangi sitede iş görüşmesi taktikleri yazarsanız bu klişe sorulara hazırlanmanızı söyleyecekler. Ben 40 görüşmede 2 kere falan denk geldim bu klişe sorulara, mesela 3 tane zayıf noktanızı anlatmak ister misiniz? gibi sorular bunlar, çalışabilirsiniz neden olmasın.

Bu tarz sorulara hazırlanın, çünkü ters köşe olmanızı istemem ama sadece 1-2 kere denk geldim.

Hatta görüşmelerde denk geldiğim en garip soru şuydu…

Evli misiniz? dedi..

Baktım şöyle bir “Neden soruyorsunuz?” dedim.

Evlilik çünkü iş hayatınız etkileyen önemli faktörlerden biri tarzında lafı geveledi.

Yok dedim evli değilim, son kız arkadaşım beni tavuk dünyasında terk etti, merak ediyorsanız dedim. Böyle bir soğuk rüzgarlar esti aramızda…

Bu arada tavuk dünyasında terk etmeyin sevgilinizi, daha romantik yerlerde terk edin.

İş Görüşmesinin Ardından

Görüşme biterken kafanıza takılan herhangi bir soru var mı diye soracaklar. 1-2 tane sorunuz olsun mutlaka. Her şeyi süper anladım, mükemmel bir süreçti, teşekkürler süper bir IK’sınız demeyin… 2-3 tane sorunuz olsun daha önceden çalışın bunlar, çünkü muhtemelen görüşmede sorular belirmeyecek kafanızda.

Şirket ile ilgili, departman ile ilgili, imkanlar ile ilgili sorular sormanızı yararlı olacağını düşünüyorum. Eğer görüşmenin sonunda, size ne zaman döneceklerini yada sürecin nasıl ilerleyeceğiniz söylemezler ise, sorularınızdan biri bu olabilir.

“Bundan sonra ne olacak, ne zaman dönersiniz, ben takip etmek istiyorum süreci” tarzında birkaç tane soru kesinlikle sormalısınız.

---

Peki siz bana diyeceksiniz ki “Abi sen bu kadar görüşmeye gidip tecrübelenmişsin, bizi kimse görüşmelere çağırmıyor, biz nasıl tecrübe edineceğiz?”

Bu konuda da tavsiyem şu:

Başvuru skalanızı yatayda ve dikeyde genişletmenizi öneriyorum.

Yatay ne demek, beğendiğiniz sektörler ile ilgili yerlere başvuru yapmanız yada iş odağınızın biraz dışında başvurular yapmanız.

Dikeyden ne kast ediyorum? Pozisyonunuzun üstünde değil de biraz daha altında başvuru yapmanız. Elbette idealist bir insan olabilirsiniz benim gibi, böyle şeyler yapman istemeyebilirsiniz ama size demiyorum ki gidin yatayda veya dikeyde başvuru yapıp oradan çalışın.

İstediğim şey sizden sadece iş görüşmesinde çağrılmanız ve tecrübe edinmeniz. Bu görüşmelerin size nasıl kapılar açacağını bilemezsiniz. Bir, tecrübe edineceksiniz iş görüşmesi üzerine, ikincisi ise, diyelim ki staj başvurusuna gittiniz üniversiteden mezun olup. Fakat stajyer olmak istemiyorsunuz, problem değil, başvurun çağırsınlar görüşün, belki diyecekler ki çok beğendik sizi 3 ay çalışın burada sonra tam pozisyona geçireceğiz.

Veya diyecekler ki sizin yeteneklerinizi çok beğendik, karakterinizi çok beğendik, saçım çok hoş vesaire ve gelip burada tam pozisyonda çalışabilirsiniz stajyerlik yerinde.

Bu tarz şeyler başınıza gelebilir, bu yüzden tecrübelenmek ve fırsatlarınızı arttırmak için yatayda ve dikeyde başvurularınızı genişletip alternatif başvurular yapın.

---

İş Görüşmesinde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Toparlayacak olursak bütün bu tavsiyelerin yanında odaklanmanız gereken en önemli şey şudur…

Karşınızdaki ile öncelikle bir empati kurun, siz nasıl birini işe almak istersiniz? Gerek IK olun gerek CEO veya müdür, nasıl biri ile çalışmak istersiniz?

CV’si süper ama gıcık, itici, asabi biri ile ile mi?

yoksa

CV’si pozisyona yeterli ve çok hevesli, kendiniz geliştirmeye açık, sempatik, belki eğlenceli ve etrafını motive eden biri ile mi?

Bu kadar basit…

Ben ikinci şık olduğunu düşünüyorum, onların da ikinci şıkkı düşündüğüne inanıyorum.

Bu yüzde yüz geçerli olmasa da genelde bunun doğrulup payının çok yüksek olduğunu düşünüyorum ve sizlerden isteğim iş görüşmesine gittiğinizde CV’nizin ötesinde bu bahsettiğim özellikleri yansıtmanız bunlara sahip değilseniz de bunlara sahipmişsiniz gibi rol yapmanız o kadar.